Việc cần làm là mua một chiếc điện thoại mới trừ phi bạn không muốn bỏ ra 700 đô mỗi vài năm, hay giả như lo lắng cho nguồn tài nguyên khoáng sản của hành tinh ngày càng cạn kiệt và tỏ ra ái ngại với hàng tấn rác điện tử độc hại tuồn tới các nước đang phát triển.

Một báo cáo dài 43 trang của The Repair Association công bố hôm thứ Năm đã phô bày thực trạng đáng báo động. Họ muốn mọi người chú ý tới các tiêu chuẩn môi trường lỏng lẻo đã tạo khe hở cho nhà sản xuất lách qua mà không hề tính tới việc cân bằng giữa túi tiền của khách hàng và môi trường.

Bởi vì sao? Bản báo cáo nói rằng những công ty như Apple thích tiền hơn bất cứ thứ gì nên vấn đề khác chỉ là thứ yếu. Khi người dùng thay điện thoại vài năm một lần hoặc tham gia chương trình iPhone Upgrade Program để có cơ hội sở hữu chiếc iPhone mới mỗi 12 tháng thì việc xử lý thiết bị cũ trở thành bài toán đau đầu. Điều này chẳng có gì lạ trong thời đại các tập đoàn công nghệ làm mưa làm gió. Nhưng thế giới cần tìm ra giải pháp nhằm cân bằng giữa việc đảm bảo quyền lợi về chi phí của người tiêu dùng lẫn bảo vệ hành tinh họ đang sống.

Gian nan đòi quyền sửa chữa

Điều này nghe chẳng có vẻ gì hấp dẫn cả, nhưng vấn đề cốt lõi là phải tuân theo các tiêu chuẩn về môi trường. Các nhóm vận động và tổ chức phi lợi nhuận đã hối thúc các tập đoàn như Apple phải áp dụng ngay chính sách giúp người dùng dễ dàng sửa chữa thiết bị, nhưng họ lại không đủ sức gây ảnh hưởng. Bởi Cơ quan quản lý tiêu chuẩn phần lớn bị các công ty kiểm soát với những luật lệ ràng buộc.

Kyle Wiens, CEO công ty sửa chữa nổi tiếng iFixit cho biết: “Các nhà sản xuất nắm giữ hầu như tất cả số phiếu. Vì thế về cơ bản, họ tự viết ra các tiêu chuẩn”.

“Quyền được sửa chữa” trở thành chủ đề bàn tán sôi nổi trong nhiều năm. Logic cơ bản ai cũng hiểu là nếu dễ dàng có quyền thay pin điện thoại hoặc được hỗ trợ công cụ và hướng dẫn chi tiết thì thiết bị sẽ kéo dài tuổi thọ hơn. Điều này có lợi cho người dùng và hành tinh chúng ta, nhưng cuối cùng lại chẳng ích gì với Apple.

Nhiều công ty công nghệ hiện bán sản phẩm mà không thực hiện đầy đủ các tiêu chuẩn về sửa chữa và tái chế. Điện thoại được sản xuất bởi ốc vít độc quyền đòi hỏi công cụ đặc biệt, chưa kể bên trong còn đầy keo dính để gắn chặt các bộ phận lại với nhau. Điều này góp phần tạo ra những thiết bị đẹp mắt nhưng lại rất khó sửa chữa.

Sarah Westervelt, Giám đốc chính sách của tổ chức phi lợi nhuận Basel Action Network cho biết: “Tăng tuổi thọ sản phẩm đồng nghĩa các nhà sản xuất sẽ bán được ít hàng hóa hơn. Nếu khách hàng nhận thức rõ hơn về khái niệm sản phẩm xanh bao gồm yếu tố được xây dựng với tuổi đời cao, dễ sửa chữa, nâng cấp và pin có thể thay thế thì xã hội sẽ làm chậm lại đà tăng của ‘product churn’ (mô hình kinh doanh với việc bán nhiều sản phẩm hơn là có lợi cho khách hàng).”

“Điều đó (product churn) hình thành lượng chất thải độc hại lâu dài ngoài sức tưởng tượng đối với toàn thế giới, đặc biệt các nước đang phát triển, nơi mà rác điện tử bị đổ dồn về”, bà Sarah Westervelt chia sẻ.

“Quả táo thối”

Apple luôn trở thành đề tài bàn tán của giới hoạt động môi trường. Công ty đạt lợi nhuận cao nhất thế giới nhưng lại không đưa ra những hành động tương xứng. Hãng thích đề cao tiêu chí xanh trong chiến lược kinh doanh của mình, như việc dùng hộp iPhone 7 từ chất thải có thể tái tạo được.

Tuy nhiên, mỗi chiến dịch “hô hào” như vậy lại giống như trò đùa bỡn cợt hòng rút cạn túi tiền người dùng và phủ “bụi mù” lên hành tinh. Như báo cáo của cây viết Andy Cambell của HuffingtonPost vào năm ngoái cho biết, Apple liên tục vận động hành lang chống lại các đạo luật hỗ trợ kéo dài tuổi đời thiết bị, quyền kiểm soát toàn bộ của người dùng sau khi đã mua sản phẩm.

“Khi chúng tôi trình làng chiếc Galaxy Note đầu tiên, nó vượt xa so với tốc độ phát triển của thời đại, nhưng vài người lại không tin vào những gì mà Samsung đã đạt được. Samsung sớm nhìn thấy tiềm năng của bút S Pen với smartphone màn hình lớn, và công ty luôn kiên định với tầm nhìn của mình. Và sự thật là Galaxy Note luôn có chỗ đứng riêng biệt không lẫn trong bất kỳ chiếc smartphone nào, chính yếu tố khác biệt đó cũng mang lại cộng đồng sử dụng Note vơ cùng khác biệt”    Nếu không có Samsung, thị trường sẽ không có dòng Galaxy Note đình đám, kéo theo đó là sự thụt lùi của cả một ngành công nghệ ” 

Alphabet, công ty mẹ Google, vừa báo cáo kết quả kinh doanh quý II/2018 không thể tốt hơn với doanh thu 26,24 tỷ USD, vượt mức kỳ vọng của các nhà đầu tư. Mạng quảng cáo của Google tăng trưởng 24%, phần lớn đến từ quảng cáo di động và tự động. Thu nhập từ quảng cáo tìm kiếm Google Shopping, dịch vụ cho phép các nhà tiếp thị quảng bá sản phẩm tiêu dùng, tăng trưởng 31% so với cùng kỳ năm 2017. Tính cả án phạt kỷ lục 5 tỷ USD từ Liên minh châu Âu, Alphabet vẫn có lãi 3,2 tỷ USD.

Công cụ tìm kiếm và dịch vụ video YouTube góp phần lớn trong doanh thu quảng cáo Google hơn là các website chạy quảng cáo bên ngoài. Doanh thu từ các tài sản của công ty tăng 26%, đạt 23,3 tỷ USD, phản ánh nỗ lực gần đây của Google nhằm thúc đẩy nhà tiếp thị mua nhiều hơn trên các kênh quảng cáo của mình.